Parketin tarixi: saray dəbdəbəsindən gündəlik rahatlığa qədər

Parket haqlı olaraq ən zərif və dəyərli döşəmə örtüklərindən biri hesab olunur. Onun tarixi bir neçə əsri əhatə edir və müxtəlif dövrlərin memarlığı, sənətkarlıq ənənələri və bədii meylləri ilə sıx bağlıdır. Hesab olunur ki, Avropada parketin ilk nümunələri İntibah dövründən əvvəl meydana gəlmişdir. O zaman ustalar qiymətli ağac oduncaqlarından nazik taxta parçaları istifadə edərək mürəkkəb həndəsi naxışlar yaradırdılar. Bu texnika qısa zamanda kral saraylarında və zadəgan malikanələrində böyük populyarlıq qazandı: parket döşəmələrlə bəzədilmiş dəbdəbəli saray interyerləri sahiblərinin zənginliyini və yüksək statusunu vurğulayırdı.

İntibah dövrünün sarayları və qəsrləri

Parket döşəmələr İntibah dövründə xüsusilə məşhurlaşmağa başladı. Bu dövrdə aristokrat ailələr möhtəşəm saraylarının zallarında soyuq daş plitələri isti taxta ilə əvəz etməyə başladılar. Belə bir addım yalnız sahiblərin zənginliyini vurğulamaqla deyil, həm də məkanlara rahat bir atmosfer bəxş edirdi. Parket üzərindəki naxışlar əl ilə yaradılırdı və çox vaxt həndəsi naxışların ciddiliyini və ya bitki ornamentlərinin incə gözəlliyini əks etdirirdi. Bu, döşəməni əsl sənət əsərinə çevirirdi.

“Fransız yolkası” və XIV-cü Lüdovikin üslubu

Fransız kral sarayının qızıl dövrü o zəmanənin dəb və davranışlarına ton verməklə bərabər, həm də bütün Avropa mədəniyyətinin estetikasını böyük ölçüdə formalaşdırdı. Versalın interyerləri yüksək dəbdəbə və incə zövqün parlaq nümunəsinə çevrilmişdir. Onun məşhur zallarında zərif “balıqquyruğu” naxışlı parket döşənmişdir. Artıq o dövrdə ən zərif parket döşəmə növlərindən biri kimi tanınan bu incə naxış, bu gün də öz cəlbediciliyini qoruyub saxlayır. Təbii ağac səthindəki işığın incə oyunu kral interyerlərinin nəcibliyini və əzəmətini vurğulayırdı.

Avropada yayılması

Fransız kral saraylarında yaranmış parket dəbi getdikcə Avropada inamla yayılmağa başladı və Fransanın hüdudlarından qat-qat uzaqlara çıxdı. Eyni zamanda, hər bir ölkə özünəməxsus bir şey əlavə edirdi. Alman və Avstriya aristokratları bu ənənəni böyük həvəslə mənimsəyərək, dəbdəbəli iqamətgahlarının döşəmələrini incə naxışlarla döşəyirdilər. Rusiya imperiyasında parket tez bir zamanda əzəmət simvolu statusunu qazandı: burada müxtəlif ağac növlərini birləşdirərək çoxqatlı inkrustasiyalar və mürəkkəb həndəsi və ya bitki motivləri yaradırdılar. İngilis malikanələri isə daha təmkinli yanaşması ilə seçilirdi: burada interyerin zərif ciddiliyini vurğulayan sakit və lakonik naxışlara üstünlük verilirdi. Beləliklə, hər bir ölkədə parket döşəmə sənəti özünəməxsus şəkildə inkişaf edirdi, yerli zadəganların zövqlərini, milli xüsusiyyətlərini və mədəni ənənələrini əks etdirirdi.

Sənaye dövrü və kütləvi istehsal

XIX əsrdə sənaye dövrü başladı və bu, parket istehsalının inkişafında həqiqi bir dönüş nöqtəsi oldu. Buxar maşınlarının sürətlə yayılması və dəzgahların təkmilləşdirilməsi sənayedə əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb oldu. Bu, fabriklərə tipik parket lövhələrini böyük həcmdə və daha az xərclərlə kütləvi şəkildə istehsal etməyə imkan verdi. Yeni texnologiya lövhələrin ölçü və formalarını standartlaşdırmaqla yanaşı, onların quraşdırılmasını da asanlaşdırırdı. Əvvəllər bu cür örtük əsasən cəmiyyətin ali təbəqələri üçün əlçatan olan bir dəbdəbə hesab olunurdusa, indi parket istehsalı daha ucuzlaşmış və buna görə də sürətlə böyüyən orta təbəqə üçün daha əlçatan olmuşdur. Beləliklə, bir vaxtlar aristokratik dəbdəbənin rəmzi olan parket, tədricən şəhər əhalisinin həyatına daxil oldu və sənaye tərəqqisinin ümumi ruhunu, eləcə də artan komfort istəyini əks etdirdi.

XX-ci əsr: yeni texnologiyalar və dizayn

Modernizm əsri interyer dizaynına tamamilə yeni yanaşmalar gətirdi. Parket şüşə, metal və beton elementlərlə uyğunlaşmağa başladı. Məhz həmin dövrdə çoxqatlı konstruksiyaya malik mühəndis parket lövhələri meydana çıxdı. Bu lövhələr rütubət və temperatur dəyişiklikləri zamanı deformasiyalara daha yaxşı davam gətirə bilirdi. Onların istehsal texnologiyası oduncaq növləri və lövhə formatları ilə daha sərbəst eksperimentlərin aparılmasını mümkün edir, dizayn imkanlarını genişləndirirdi. Eyni zamanda, kimya sənayesi sürətlə inkişaf edirdi və yeni laklar, yağlar və yapışdırıcı tərkiblər təklif edilirdi. Bu innovasiyalar parketin möhkəmliyini, aşınmaya davamlılığını və rütubətə qarşı dayanıqlığını əhəmiyyətli dərəcədə artırırdı. Bundan əlavə, təkmilləşdirilmiş emal vasitələri parket örtüklərini hətta yüksək rütubətə və ya əhəmiyyətli temperatur dəyişikliklərinə malik məkanlarda istifadə etməyə imkan verirdi ki, bu da parketi dizaynerlər və ev sahibləri üçün daha universal seçimə çevirirdi.

Solmayan klassika

Müasir dövrdə parket hələ də döşəmə örtükləri arasında aparıcı yerlərdən birini tutur, nəcib görünüşü və üstün istismar xüsusiyyətləri ilə insanları cəlb edir. Ekoloji təmizlik, uzunömürlülük və dizayn müxtəlifliyi sayəsində parket həm ənənəvi interyerlərdə, həm də ultra müasir müəllif layihələrində öz yerini tapır. Keyfiyyətli materialların istifadəsi və yüksək dəqiqlikli döşənmə texnologiyaları parketə həm möhkəmlik, həm də asan qulluq imkanı təmin edir. Rənglərin və fakturaların geniş çeşidi isə memarların və dizaynerlərin istənilən ideyasını həyata keçirməyə imkan yaradır.

Müasir dünyada yeni növ döşəmə örtükləri meydana gəlsə də, əsrləri geridə qoymuş parket hələ də rahatlığın, statusun və zərif zövqün rəmzi olaraq qalır. Parketin təkamülü, ənənəvi sənətkarlıqla müasir texnologiyaların harmonik şəkildə birləşərək rahat və zövqlü yaşayış və fəaliyyət məkanları yaratmasının aydın nümunəsidir.